Zirai Don Yalnızca Çiftçiyi Vurmadı

Alaiddin ÖZKAR

Ülkemizde açlık sınırın altında geçinmeye, ayakta durmaya çalışan milyonlarca emekli ve asgari ücretli var. Bunların en büyük sıkıntısı, hayat pahalılığından dolayı kendilerinin ve çocuklarının sağlıklı beslenememesi…

Hayat ve geçim şartları onlar için zaten zordu. Dünyada yaşanan iklim değişikliği ile birlikte, Nisan ayı ortalarında yaşanan don olayı, hem çiftçimizi hem de dar gelirli vatandaşlarımızı derinden vurdu…

Sosyal medyada Malatyalı kadın çiftçimiz, kayısı bahçesinde ağacının dondan yanan tomurcuklarını göstererek, mazota, gübreye olan borçlarını nasıl ödeyeceğini anlatırken gözyaşlarını tutamadı.

Bir yıllık emeği boşa giden çiftçileri, borç ödeme ve geçim sıkıntısı kara kara düşündürüyor.

Zira çiftçinin durumu zaten iyi değildi.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) verilerine göre, çiftçilerin bankalara toplam borcu son 1 yılda yüzde 47 artarak 631 milyar TL'den 927 milyar TL'ye yükseldi. Takipteki çiftçi borçları ise Şubat 2024'te 2 milyar 229 milyon TL iken Şubat 2025'te 4 milyar 661 milyon TL'ye çıktı.

Çiftçinin icralık borçlarında 2.1 katlık artış yaşandı.

Don olayı yalnızca Malatya’yı mı vurdu? Hayır.

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Başkanı Şemsi Bayraktar'ın açıklamasına göre, don afeti, 65 ilimizdeki tarımsal faaliyetleri olumsuz etkiledi.

 - Malatya ve Kahramanmaraş'ta başta kayısı olmak üzere ceviz, kiraz, üzüm, elma ve diğer meyveler bunlara ek olarak şeker pancarı, çerezlik ayçiçeği ve yem bitkilerinde…

- Karadeniz Bölgesi'nde fındık ve çay başta olmak üzere kivi, hurma ve diğer meyvelerde…

- Ege Bölgesi'nde başta üzüm olmak üzere zeytin, incir, elma, ceviz, kiraz, ayva ve diğer meyvelerde…

- Marmara Bölgesi'nde şeftali, ahududu, armut, sofralık zeytin, incir, kivi, nektarin, erik, kiraz, elma, ayva ve fındık gibi meyveler ile bazı ekili alanlarda…

- Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Antep fıstığı, badem, ceviz, nar, Trabzon hurması, dut ve diğer meyvelerde…

- İç Anadolu Bölgesi'nde elma, armut, ayva, ceviz, kiraz, üzüm gibi meyveler ile bazı ekili alanlarda…

- Akdeniz Bölgesi'nde ise karpuz, patates, narenciye ve sebzelerde…

Ülkemizde, don felaketini fırsata çeviren tüccarlarda var. Nasıl olsa, meydan boş, serbest piyasa ekonomisi var, kaça satarsan sat, niye bu paraya satıyorsun diyen bir devlet yetkilisi de ortada yok. 

Bakın Kadirli de semt pazarında esnaflık yapan Küçükkaya don felaketinin pazara yansımasını nasıl anlatıyor.

"Kadirli'de semt pazarında kuruyemiş satıyoruz. Geçen haftaki don olayından sonra ürünleri 80 liralık toptan alıyorduk, 360 liraya çıktı. Sarı büyük kayısıyı 150 liraya alıyorduk, 500 liraya çıktı. Gün kurusunu 150 liraya alıyorduk toptan, 600 liraya çıktı. Sarı erik kurusu mesela 100 liraya alıyorduk şu an 300 liraya çıktı, değişiyor yani. Satışları nasıl yapacağız biz de bilmiyoruz. İşte fiyat arttıkça kimse almıyor nasıl olur bilmiyorum. Don vurduğu için fiyat gittikçe artıyor, daha bunun gelecek senesi de var, arttıkça artar."

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı ise, zirai donun en fazla meyve grubunda etkili olduğunu söyleyerek, "34 ilimiz zirai dondan etkilendi" dedi. Yumaklı ayrıca zarar gören Çiftçi Kayıt Sistemi'ne (ÇKS) kayıtlı çiftçilere destek olunacağını açıkladı.

Şimdiye kadar çiftçinin ve üreticinin yanında olmayarak, ithalatçıya destek veren iktidar bakalım sözünde durabilecek mi?