Her Gün Okunan Şair

Mehmet Cemal ÇİFTÇİGÜZELİ

Gazeteci-Yazar (*)

İstiklal Marşı’nın TBMM’nde kabul edilişinin 104. Yıldönümü 12 Mart’ta dahi Ankara’yı her ziyaret edenler, tur operatörlerinin programında olmasa da genelde İstiklal Marşımızın yazıldığı ve şairi Mehmet Akif Ersoy’un Burdur Milletvekili iken bir müddet ikamet ettiği Samanpazarı Hacettepe Üniversitesi Kampüsü içindeki Tacettin Dergahınıziyaret ederler.

Bugün müze olarak Vakıflara ait Tacettin Dergahının ayakta kalmaya direndiğini ilk fark eden Ankara Valisi Ömer Naci Bozkurt (1968) olmuştu. Bir müddet sonra ise Tacettin Dergahı bakımsızlıktan, ilgisizlikten berduşların yatağı olmuş, ayyaşlar şişelerini, camı çerçevesi kırık dergahta bitirmişlerdi. Bunu ilk fark edenler Türkiye Yazarlar Birliği kurucusu (1978) aydınlar olmuştu. İstiklal ve istikbalimizin yazarı Mehmet Akif Ersoy’u anmak (1976) için gelinen Dergah bir mezbelelik haline gelmişti. Bunu vilayet, belediye, vakıflar ve üniversite yönetimi nezdinde kınadık, protesto ettik. Hatta yerel yönetimi mahkemeye verdik. Sonrasında davayı kazandık. Tacettin Dergahı yeniden ele altındı, restore edildi, belli günlerde ziyarete açıldı, Mehmet Akif toplantılarının merkezi oldu. Toplum ve medya büyük alaka gösterdi.

Her yıl 20-27 Aralık Akif Haftasında ve 12 Mart İstiklal Marşı’nın Parlamentoda kabul edilişinin yıl dönümlerinde halk ve resmi zevat, aydınlar, akademisyenler, sivil toplum kuruluşlarının olmazsa olması haleni geldi Tacettin Dergahı.

Oysa bütün dünyada milli şairler mesela Azerbaycan’da Hüseyin Cavit, Kazakistan’da Ahmet Baytursunoğlu, Kazan’da GabdullaTukay, Kırım’da Bekir Çobanzade, Kırgızistan’da Cengiz Aytmatov, Özbekistan’da Ali ŞirNevai, Rusya’da Aleksandre Puşkin, Almanya’da Geothe, İngiltere’de Shakespeare, Fransa’da Boudelaire, Pakistan’da Muhammet İkbalmüzeleri, evleri veçoğu dilde yayınlanmış sergilenen eserleri mevcuttur. Ayrıca tur operatörleri bu yerleri programlarına alarak hem ülkelerini ve hem de aydınlarını tanıtıyorlar. Ülkemizde henüz böyle bir atılım da, endişe de yok. Mehmet Akif Ersoy hatırlarının önemli bölümü İstanbul’dadır, ancak şairimizin ne bir anıt mezarı ve ne de bir Mehmet Akif Ersoy Evi mevcuttur!

FİKİR VE SANAT VAKFI’NA DOĞRU

Kültür Bakanı Namık Kemal Zeybek’i bir ziyaretimizde (1984) Mehmet Akif’in vefatının 50. Yıldönümünde özel bir program yapmıştık. Bakan Zeybek de programımıza arka çıktı. Ancak devletin kamu yararına olan derneklere katkı verdiğini, vakıflara ise projelerine göre yardımcı olduğunu söyledi. Bu bir ipucuydu. Çünkü o günlerde hiçbirimizin projeleri destekleyecek ne gücü vardı ve ne de imkanı, yahut muhiti öne çıkıyordu.

Kurucusu olduğum Türkiye Yazarlar Birliği yönetimindeki arkadaşlarımızla Tacettin Dergahına sahip çıkmaya ve milli şairimize yakışır bir vakfı kurmaya karar verdik. Temaslara başladık. Çok olumlu tepkiler aldık.

Başbakan Turgut Özal’ı bir ziyaretimizde bilgilendirdik. Başarıp başaramayacağımızı sordu. Bir aydın sorumluluğunda iddialı ve gönüllü olduğumuzu anlattık.Sevindi. “Siz bana her zaman ulaşamazsınız. Size Balıkesir Milletvekilimiz İsmail Dayı ile Devlet Bakanımız Prof. Dr. Ercümen Konukman’ı da vereyim. Bana daha rahat ulaşırsınız” dedi ve devam etti “Arkadaşlar Sovyetler propagandasını 70 yıl sanat, edebiyat, spor, çevre ve uzay çalışmalarıyla yaptı. Dünyada hükümetler değişir, ama edebiyat, sanat, kültür ve medeniyet hareketi değişmez, kendini yeniler ve hızlanarak sürer. Önemli ve gerekli bir girişim yapmışsınız. Türkiye’nin tanıtımına ciddi faydalarınız olacak. Devam edin!” Sevincimiz sonsuzdu. Gerçekten de öyle oldu. Sonra da telefonla Tanıtma Fonu Başkanını arayarak “Arkadaşlar size bir program getirecekler. Hukuki ve etik ise yardımcı olalım” diye konuştu. İyice yüreklenmiştik.

Vakfımızın ilk Başkanı Yüksek İnşaat Mühendisi M. Atıf Boyacıoğlu, ilk müdürü de yazar Mehmet Çetin oldu. Bir dönemin politikacısı, şairi İsmail Hakkı Yılanlıoğlu hep yanımızda idi. Başbakanlık Müsteşarı Hasan Celal Güzel de, İsmail Dayı da öyle. Kurucular listemizde Yazar Necmettin Turinay, Gazeteci Mehmet Cemal Çiftçigüzeli, Prodüktör Muhsin Mete, Diş Hekimi Fikret Çulhaoğlu, Doç.Dr. Süleyman Hayri Bolay, Şair Yavuz Bülent Bakiler, Yazar Mehmet Doğan, Şair Yahya Akengin, Prof.Dr. Ercüment Konukman, Yayıncı Milletvekili İsmail Dayı, Avukat Sabri Aytemiz, Mühendis Milletvekili M. Gündüz Sevilgen ve Yapımcı Recep Vidin yer aldı.

TYB Hatay Sokak 6/16 Kızılay adresimize bir kardeş kuruluş daha geldi böylece; Mehmet Akif Ersoy Fikir ve Sanat Vakfı. Mehmet Akif’in hatıralarına ve eserlerine sahip çıkacaktık. Ankara Kavaklıdere’deki 12. Noterliğine gittik. 23 Mart 1984 tarih ve 11976 sayılı tasdik senedi, Ankara 12. Asliye Hukuk Mahkemesi 29 Kasım 1984 tarih ve 1984/655 sayılı kararı ile Mehmet Akif Ersoy Fikir ve Sanat Vakfı hayata geçti.

Vira Bismillah deyip Asımın Nesli için yola koyuldu kurucu 14 aydın arkadaşımız.

SAFAHAT ŞİİRLERİ 30 YABANCI DİLDE

Önce Ankara’daki ismi Mehmet Akif Ersoy olan üç okulumuzun öğretmen ve öğrencilerini Ankara Büyük Şehir Belediye’nin verdiği otobüslerle önce İstiklal Marşımızın kabul edildiği Birinci TBMM’ne, sonra yazıldığı Tacettin Dergahı’na, en sonda da öğrencilerimizi yarınki Türkiye’nin ruh mimarları olarak,değişik sektörlerde, belki de sorumluluk alacakları TBMM’ne götürüyor, Başkanı ile tanıştırıyor, parlamentomuzu tanıtıyorduk. Ne acıdır ki; yıllardır Ankara Mehmet Akif Lisesi’nde idarecilik yapan bir öğretmenimiz bu programla ilkdefa 1. Meclis’e, Tacettin Dergahına ve TBMM’ne geldiğini üzülerek itiraf etti.

Vakıf gönüllülük üzerine kurulmuştu.

Mehmet Akif Ersoy Fikir ve Sanat Vakfı, hayata geçtiğinden bu yana hedef kitlesi gençler oldu. Etkinliklerini genelde üniversitelerle gerçekleştirdi. Özellikle Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi’nin kuruluşundan bu yana ortak programlar yaptı. Üniversite’nin Mehmet Akif Araştırmaları Enstitüsü’nde vakfımız hep temsil edildi, çalışmalara katıldı. İtibar baskılı, büyük boy ve tümüyle vakfın arşivinin kullanıldığı Akif Salnamesi 5 cilt yayınlandı.

Mehmet Akif Ersoy Fikir ve Sanat Vakfı’nın hala sabit bir mekanı yok. Kaynağı ve idari kadrosu bulunmuyor. Gönüllü olarak Akif Dostlarının fedakarlıklarıyla 41.Yaşına bastı. Bu çerçevede 25 kadar Mehmet Akif Ersoy Milletlerarası Sempozyum kitabı yayınladı, 60 kadar Mehmet Akif Ersoy’un Dostları ve Şehirleri dizisi neşroldu, 20 kadar filmi gösterime sunuldu, çok sayıda uluslararası ve ulusal sempozyumlar düzenledi. Safahat’ın şiirlerini değişik dillere tercüme ettirdi.

Safahat Arnavutça’ya tümüyle tercüme edilirken, özellikle İstiklal Marşı Türkiye Türkçesi, Osmanlı Türkçesi, Türkçe ve Arapça harfli, Türk Cumhuriyetleri’nde şive ve lehçe farkıyla konuşulan Azerbaycan, Kazakistan, Kırım, Kırgızistan, Özbekistan, Tataristan Türkçelerine hem Latin ve hem de Kril alfabesiyle tercüme edilerek yayınlandı. Vakfın tercüme ettirdiği, katkı verdiği, bizzat ilgilendiği diğer yabancı diller de şöyle; Arapça, Almanca, Arnavutça, Boşnakça, Farsça, Fransızca, İngilizce, İsveççe, Kürtçe, Makedonca, Rusça ve Urduca.

Arapça’da ayrıca Akif’in Gölgeler adlı eseri,İbrahim Sabri’nin tercümesiyle Fizilal olarak yayınlandı. Ayrıca İslam coğrafyasında Mehmet Akif Ersoy ile ilgili yazılanlar “İslam Şairi Mehmet Akif” adıyla vakıfça yine Arapça neşredildi.

DÜNYAYA AÇILIM

Yurt içinde İstiklal Marşı Şairi Mehmet Akif Ersoy ve Safahat hakkında Ankara, Akdeniz, Balıkesir, Burdur, Gaziantep, Kastamonu, Kilis Üniversiteleriyle ortak programlar yapıldı. Yurtdışındaki Mehmet Akif Ersoy ve Safahat programları da şöyle gerçekleşti;

*Sırbistan’da Mehmet Akif Ersoy Balkanlarda Kültür, Düşünce Hareketleri ve Yeniden Yapılanması Uluslararası Sempozyumu Novipazar Üniversitesi’yle birlikte hayat bulmuştur 24-31 Mayıs 2009). Novipazar’da ayrıca Türkçe 3000 kitaplık bir kütüphane kurulmuş, Türk Süsleme Sanatları Sergisi açılmıştır. Etkinlik Prizren ve Üsküp’e de taşınarak, program yenilenmiştir.

*Türkiye-Mısır Dostluğunda Bir Köprü; Mehmet Akif Ersoy Uluslararası Sempozyumu bir hafta kadar Kahire Üniversitesiyle ortak yapılmıştır (01-06 Kasım 2010). Kahire’de Ayrıca Sanatçı Esat Kabaklı tarafından Türk Halk müziği Konseri verilmiş, Türk Süsleme Sanatları ile Kadim İstanbul ve Kahire Sergisi açılmıştır.

*Kosova Priştina Üniverstesi’nde Balkanlarda Bir Kadim Şair Mehmet Akif Ersoy Uluslararası Toplantısı(2011) gerçekleştirdi. Akif Resimleri Sergisi açıldı. Arnavutça Safahat tanıtıldı.

*Kazakistan’da Türk Dünyasını Aydınlatanlar Mehmet Akif Ersoy ve Ahmet Baytursınulı Uluslararası Sempozyumu Almatı Yabancı Diller ve Mesleki Kariyer Üniversite’nde gerçekleşmiştir (10-15 Ekim 2011). Almatı’da ayrıca Türk Süsleme Sanatları sergisi açılmıştır.

*Bosnahersek’te Mehmet Akif Ersoy Uluslararası Saraybosna Sempozyumu Uluslararası Saraybosna Üniversitesi’nde hayata geçirilmiştir(21-25 Haziran 2012).

*Azerbaycan’ın Başkenti Bakü’deki Kafkas Üniversitesi’nde Türk Dünyasını Işıklandıranlar; Mehmet Akif Ersoy ve Hüseyin Cavit Uluslararası Konferansı(16-18 Mayıs 2013) hayata geçirilmiş, 113 tebliğ Türkiye ve Azerbaycan Türkçesiyle neşir olunmuştur. Yayınlanan ortak tebliğde de “Yeni nesillere Mehmet Akif ve Hüseyin Cavit gibi sanatçıların yeniden hatırlatılması, yaşatılması, tanıtılması, bütün hususiyetlerinin ortaya çıkarılması, tahlil edilmesi, genç kuşaklara anlatılması küreselleşen ve yozlaşan dünyada toplumun ıslahı ve milli kimliğin kaybedilmemesi açısından çok ehemmiyetlidir” denildi.

*Tataristan’da Türk Dünyasını Aydınlatanlar Mehmet Akif Ersoy ve Abdullah Tukay Uluslararası Kazan Sempozyumu, Kazan Devlet Üniversitesi’nde yapılmıştır(12-18 Mayıs 2014). Rektör Prof. Dr. Redif Zamaletdinova konuşmasında “Mehmet Akif’i geç tanımaktan dolayı üzgünüm. Çünkü soydaşlarımız ve Akif Vakfı, Kazan’a yıllar sonra geldiler. Oysa Sebilürreşat’ın İstanbul İdarehanesi Kazanlı Alimlerin mutlaka uğradığı ve yazılar kaleme aldığı bir mahvilmiş. Ayrıca Sıratatımüstakim dergisi de Türk Dünyasının önemli bir iletişim aracı görevini yapıyormuş. Bu açığı hep birlikte telafi edeceğiz” dedi. Kazan’da Akif sergisi açılmış, tablolar hediye olarak bırakılmış ve Türkçe eserlerden oluşan bir kütüphane kurulmuştur

*Pakistan Lahor Pencap Üniversitesi’nde Yunus Emre Enstitüsü’nün katkılarıyla Uluslararası Muhammet İkbal ve Mehmet Akif Ersoy Uluslararası Konferansı(2018) gerçekleştirilmiş, Akif’in hayatı ve şiirlerinden Urduca dilinde örnekler verilmiştir.

*Özbekistan’da Urgenç Üniversitesiyle ortak Müşterek ve Milli Şairlerimiz Mehmet Akif Ersoy ve Abdülhamit Süleyman Çolpan Uluslararası Sempozyumu (07-12 Haziran 2022) gerçekleşmiştir. Ayrıca Özbekistan’da üç ayrı üniversite ile böylesi kültürel etkinliklerin yapılması konusunda sözleşme imzalanmıştır. Sempozyumda iki ayrı amfide 48 tebliğ sunulmuştur. İstanbul’dan götürülen Türkçe Kitaplarla Mehmet Akif Ersoy Hatıra Sınıfı açılmıştır. Her iki milli şair hakkında sinema filmi gösterilmiştir. Sanatçılar Doç. Dr. SüleymanArguner tarafından bestelenen ve Sanatçı Hüseyin Kıyak tarafından katkı verilen Türkistan Marşı ilk defa bu salonda okunmuş, beğeni kazanmış, üst üste defalarca dinlenmiştir. Akif’in hayatını ve eserini tümüyle Özbek Türkçesine çeviren ve itibar baskıyla yayınlanan eserin mütercimi Şair Mir Aziz Azam ziyaret edilmiştir. Türkiye’den gelen konuklara çapan giydirilmiş, Hive, Buhara ve Semerkant ile Taşkent’te etkinlikler devam ettirilmiştir.

* Yunus Emre Vakfı’yla müşterek Suriye’nin Azez, Afrin, Çobanbey, El Bab kentlerinde Mehmet Akif Ersoy ve Safahat konferansları verilmiş, Arapça milli sanatçımızı tanıtan kitaplar ve resimler sergilenmiştir(24-30 Mart 2024). Ayrıca Kilis Üniversitesi’nde “Mehmet Akif Ersoy’da Medeniyet Algısı“ konulu toplantı düzenlenmiştir.

Bu sempozyumlarda ve etkinliklerde mutlaka hem Mehmet Akif Ersoy’un hayatı, eserleri, hem de söz konusu ülkenin milli şairinin tarihçesi hem Türkçe, hem o ülkenin resmi diline tercüme edilerek yayınlanmıştır.

TÜRK ve İSLAM DÜNYASINI AYDINLATANLAR

Mehmet Akif Ersoy Fikir ve Sanat Vakfı ayrıca İstanbul Büyük Şehir Belediyesi’nin katkılarıyla Türk Dünyasını Aydınlatanlar (12 Aralık 2012) ve İslam Coğrafyasını Aydınlatanlar Uluslararası Sempozyumları (14-15 Aralık 2013) gerçekleştirmiştir.

Sempozyumlarda özellikle ortak dil Türkçe, Türk Birliği, ortak kültürün yeniden filizlenmesi, bilimsel,tiyatro, müzik, görsel ve plastik sanatlar ile kültürel mirasın yenilenmesi, teşvik edilmesi, yeniden üretilmesi, öncelik ve katkı verilmesi, başkentler arasında edebiyat ve sanat trafiğinin artması, sivil toplumların işbirliği yapması, yönetimlerde, ekonomide ve sanatta insanı merkeze alan bir anlayışın geliştirilmesi, hukuk ve insan hakları öncelikli evrensel bir donananıma sahip olunması, temel dillerin öğretilmesi, alimden aydına geçiş sürecinin iyi yöneterek din ve dünya algımızın sağlıklı ve geniş ufuklu bir yapıya kavuşma imkanlarının önünün açılması konuları müzakere edildi.

Akşamda Münip Utandı’nın solist olarak yer aldığı Cumhurbaşkanlığı Klasik Türk Müziği Korosu Sanatçıları Mehmet Akif Ersoy’un eserlerinden oluşan bir konser vermişlerdir.

Halen yeri, imkanı, kaynağı ve personeli olmayan, gönüllülükle yürüyen Mehmet Akif Ersoy Fikir ve Sanat Vakfı Bayrağını M. Atıf Boyacıoğlu, Yavuz Bülent Bakiler ve Mehmet Cemal Çiftçigüzeli’nden sonra Mehmet Rüyan Soydan mütevelli heyeti başkanı olarak teslim aldı ve Prof. Dr. Turgay Anar, Dr. İbrahim Öztürkçü, Tahsin Yıldırım, Ramazan Minder ve Şaban Özdemirde yeni yönetimi oluşturdu. Mehmet Akif Ersoy ve Dostları ile Safahatkonusunda tartışmasız en büyük arşiv de Mehmet Rüyan Soydan ve Mehmet Akif Ersoy Fikir ve Sanat Vakfında bulunmakta ve programlara katkı vermektedir. Nice 41 yıllara!

(*) Mehmet Cemal Çiftçigüzeli;

Türkiye Yazarlar Birliği(1978) ile Mehmet Akif Ersoy Fikir ve Sanat Vakfı kurucusu(1984) ve yöneticisi. Vakıf onur başkanı. İstanbul İTİA Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Radyo Televizyon Bölümü mezunu. Uluslararası Gazetecilik Örgütü FİJ üyesi. Ankara TRT Haber Merkezinde çalıştı. TRT Teleteks Haberlerini Türkiye’de ilk defa yayına başlattı. Son yayınlanan kitabı Öp Beni Asitane ile birlikte yayınlanmış 30 eseri mevcut.